Lezing #wijzijnlezers door Nikkie Jessen

Donderdag 20 april 2017: verslag

“Ik ben een lezer.” met deze woorden introduceerde Nikkie Jessen zichzelf.
Zij heeft voor haar master Nederlandstalige Letterkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoek gedaan naar het sociale aspect van lezers en de online lezerscultuur. Op deze avond, georganiseerd door de Bibliotheek Midden- Brabant in samenwerking met Stichting Cools, stond de lezersclub centraal. Een fenomeen dat al eeuwenoud is maar nog steeds een plaats kent in onze moderne maatschappij. In het inleidende praatje kwam deze geschiedenis aan bod, van de allereerste lezersgroep ‘de Muiderkring’, die in de 17e eeuw bijeenkwam in het Muiderslot, tot aan de hedendaagse internet community’s en social media.

 Voor velen is het beeld van een lezersclub misschien een beetje achterhaald – een groep oude vrouwen die tijdens een theekransje keuvelen over hun laatste boek. Ondanks dat het nog steeds zo is dat de gemiddelde leeftijd van deelnemers aan deze activiteit boven de 40 is en er overwegend vrouwen aan deelnemen, is de manier waarop deze leeskringen samenkomen en communiceren meegegroeid met de moderne communicatie van deze tijd. Facebook-groepen zoals ‘iedereen leest’ en ‘boekenfans’ hebben duizenden leden en ook op twitter en instagram vind je vele groeperingen die hun liefde van boeken graag met de wereld delen. Ook betrekkelijk nieuw zijn de boekbloggers en -vloggers, of BookTubers zoals sommigen ook wel genoemd worden. Zo zijn er toch veel verschillende manieren om in contact te komen met lezers en zelfs met de auteurs. Voor hedendaagse schrijvers is het zelfs bijna een verplichting om op social media te zijn en contact te onderhouden met je lezers. Het is tegenwoordig ook trendy geworden om een lezer te zijn, iets wat met trots wordt uitgedragen in plaats van je te schamen omdat je een ‘boekenworm’ bent.

Wat is nu de charme van zo’n community, ofwel leeskring? Allereerst is er toch de wens van velen om hun leeservaringen te delen met anderen – net als bij een bezoek aan het museum is het toch fijn als je iemand hebt om te praten over wat een bepaald werk bij je oproept, welke vragen je erbij krijgt, wat voor gevoel het meegeeft… Een lezerskring bied hiervoor een platform van gelijkgezinden waarmee je kunt reflecteren over alles wat een boek bij je los heeft gemaakt. Daarnaast is het ook een handige plek als je rondloopt met de vraag ‘wat moet ik lezen?’: de groep waar je je bij aangesloten hebt kan hier een gids in zijn. Een onderliggende beweegreden is dan ook het vinden van mensen met een gelijke smaak, maar ook om in contact te komen met werken die je zelf nooit zou hebben opgezocht.


In het tweede, interactieve, deel van deze avond namen Chinouk Thijssen, schrijfster en BookTuber, Marlene Lunter, literair adviseur en begeleidster van leesclubs, en Sander Verheijen, oprichter van Hebban (de grootste Nederlandse online leesclub met meer dan 125.000 leden), plaats als panel en werden er enkele stellingen voorgelegd ter discussie:

1. Discussies over boeken op internet zijn oppervlakkig.

- de algemene opinie hierover was ‘niet waar’; ondanks dat het internet wel onderhevig is aan de nodige censuur, teneinde de discussie netjes te houden, is de breedte van het publiek een voordeel wanneer je zoekt naar verschillende invalshoeken. De algemene deelnemers aan deze discussie zijn vooral hoog-opgeleiden, dus er is zeker wel sprake van diepgang. Waar minder sprake van is is intimiteit, iets wat een fysieke leeskring beter kan verschaffen. In deze situatie groei je samen en leer je elkaars woordenschat en behoeftes kennen, iets wat je van een internet-relatie niet snel zult meekrijgen.

2. Op internet is er geen ruite voor kritiek op boeken, doordat boekbloggers en lezerscommunity’s contact hebben met uitgeverijen en auteurs.

- Een terecht punt, want in veel gevallen is er wel sprake van een zekere commerciële motivering vanuit de recensent. Ook is er steeds meer contact tussen auteurs en lezers, wat openhartige kritiek kan bemoeilijken. Dat gesteld hebbende is er wel een mate van eerlijkheid waar de recensent aan wordt gehouden, indien deze ook serieus genomen wil worden. Om over alle boeken die je recenseert alleen maar ‘geweldig, vijf sterren!’ te schrijven geeft een éénzijdig beeld en bied de lezer weinig werkelijke informatie.

3. Op internet is alles vluchtig, de toekomst ligt daarom bij de traditionele leesclubs.

- De mening hierover was verdeeld, want aan de ene kant is het waar dat de informatie op internet vaak maar een beperkte leefbaarheid heeft, maar aan de andere kant bied internet een breder publiek dan wat je ooit in een traditionele leesclub zult kunnen passen. Neem hierbij de informatie dat de hedendaagse lezer toch nog steeds het liefst van papier leest en je zou kunnen concluderen dat er inderdaad altijd behoefte zal blijven aan de traditionele theekrans – eh ik bedoel leesclub!

Conclusie:

Wat we hieruit kunnen opmaken is dat in de huidige lezerscultuur er nog steeds een behoefte is aan het delen van je ervaring, het vinden van nieuw leesvoer en het contact met gelijkgezinden. De leesclub zal dus voorlopig zeker nog blijven bestaan, in zowel de fysieke als digitale vorm. Wellicht is er nog ruimte om een nieuw medium te ontwikkelen waar lezers de brug tussen het afstandelijke internet en de intieme leeskring kunnen verkorten, maar tot die tijd zijn er op beide fronten voldoende mogelijkheden!

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Introductie:

Worden we in de toekomst weer allemaal lid van een leesclub? En in hoeverre bestaat het clichébeeld van de lezer met een boekje in een hoekje nog? 

Tijdens haar master Nederlandstalige Letterkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen begon Nikkie Jessen (1991) haar zoektocht naar de lezer. Ze ontdekte dat lezen, vroeger en nu, een sociale activiteit is en verdiepte zich in de online lezerscultuur. Dit resulteerde in de scriptie 'Lezen als een sociale activiteit: van leesgezelschap tot online lezerscommunity'. Nikkie Jessen vertelt over haar onderzoek en deelt haar bevindingen. Daarna gaat zij in op vragen als hoe verklaar je de populariteit van lezerscommunity's met publiek en panelleden. Het wordt een interactieve avond!

Panelleden
*Chinouk Thijssen, schrijver en BookTuber/boekvlogger. Leest vooral Young Adult en ziet dat de Young Adult lezerscultuur zich aan het ontwikkelen is tot een subcultuur.  
* Marlene Lunter, begeleidt al meer dan 20 jaar leesclubs bij mensen thuis en in bibliotheken. Daarnaast is ze o.a. literair adviseur bij Senia.
* Sander Verheijen, richtte in 2014 de lezerscommunity Hebban op, de grootste Nederlandse lezerscommunity met meer dan 125.000 leden.

We laten haar zelf aan het woord: "Lezen wordt gezien als een individuele activiteit, waarbij het gaat om jou en jouw relatie met een boek. Toch hebben mensen de behoefte om die leeservaring met anderen te delen.” Dat kan op veel verschillende manieren, in de 18e eeuw ontstonden al de eerste leesgezelschappen, de moderne variant zijn de leesclubs. Door de komst van het internet ontstonden er nog veel meer mogelijkheden, van twitterleesclubs, boekbloggers en –vloggers tot online lezerscommunities. Een onderdeel van mijn scriptie was een onderzoek naar de gebruikers van Hebban, de grootste Nederlandse lezerscommunity, een online plek waar meer dan 125.000 boekenliefhebbers samenkomen. Het doel van deze avond is om lezers samen te brengen en het boek te vieren. Ik wil met hen op zoek gaan naar de behoeftes en hun ervaringen met het delen van leeservaringen ", aldus Nikkie Jessen.

Ervaar op welke manier boeken leven en welke veranderingen en ontwikkelingen er gaande zijn. Bijvoorbeeld de veranderingen in het imago van lezen en de verandering van een tekstuele naar een visuele focus, maar ook over groepsgevoel onder lezers en de omgang met uitgeverijen en auteurs bijvoorbeeld. Kom deelnemen!

Aanvang | 19.30 uur | zaal open om 19.00 uur
Locatie | Bibliotheek Tilburg Centrum, Koningsplein 10, 5038 WG Tilburg
Toegang is gratis, aanmelden via email ticketsbtc@bibliotheekmb.nl of telefonisch via 013-4648513